De lauwe Kerk en de dorst van Vlaanderen – Teresa’s oproep tot innerlijk vuur

Kerk & cultuur: de wonden van onze tijd

Er groeit iets onrustwekkends in onze cultuur: een spirituele honger zonder richting. Terwijl het geloof in God afneemt, neemt de fascinatie voor het “mystieke” en het “energieke” toe. Wat zich vroeger aan de rand van de samenleving bevond — astrologie, occulte symboliek, new age-rituelen — is vandaag mainstream geworden.
Zelfs binnen kerkelijke kringen klinkt steeds vaker een zekere verlegenheid met het bovennatuurlijke. Engelen, demonen, genade en geestelijke strijd lijken voor velen tot het domein van de middeleeuwen te behoren.

Tegelijk ervaren velen iets wat moeilijk te benoemen is: een leegte. De leegte die ontstaat wanneer het zwijgen van God luider klinkt dan Zijn stem. Een lezeres merkte onlangs op:
“Indien mensen, ook bij ons, zich seculariseren of beroep doen op alternatieve vormen van spiritualiteit, dan is dit omdat de Kerk (en daarmee bedoel ik vooral de clerus) ze verlaten heeft.”
Dat is scherp, maar niet onwaar. Wie geen voedsel vindt voor de ziel, zoekt elders voeding. Waar de Kerk ophoudt mysterie te ademen, ademt de wereld iets anders in haar plaats.

Een Kerk die haar taal vergeten is

De crisis van het geloof is niet enkel moreel of institutioneel, maar linguïstisch: de Kerk is haar eigen taal kwijtgeraakt. De taal van stilte, aanbidding, heiligheid en eerbied is ingeruild voor de taal van management en efficiëntie. De clerus spreekt vaak over structuren, trajecten en vergaderingen — zelden nog over zonde, verlossing of eeuwigheid.

Veel katholieken herkennen zich in dat gevoel van verlatenheid. Niet omdat ze zich afkeren van de Kerk, maar omdat de Kerk — en dan vooral haar leiders — hen soms lijkt te hebben verlaten. Dat verdriet is reëel, en het verdient erkenning. Want hoe kan een volk trouw blijven aan het Evangelie, als het zelden nog iemand hoort spreken met vuur?

De preken van vandaag — vaak welgemeend, maar futloos — lijken soms meer op morele overwegingen dan op verkondiging. Men wil niemand voor het hoofd stoten, en verliest daardoor de kracht om harten te raken. Er is geen ruggengraat, geen richting, geen mysterie.

Zelden wordt nog gesproken over bekering, oordeel of genade; vaak blijft het bij vriendelijke woorden over “verbondenheid” of “zorgen voor elkaar”. Het resultaat is een geloof dat klinkt als lauwe soep: warm noch koud, maar vooral smaakloos.

De kansel die ooit trilde van overtuiging, is nu vaak het toneel van voorzichtigheid. En zo komt het dat zielen honger lijden te midden van overvloed. De stilte van de preekstoel wordt dan al gauw vervangen door de stem van de wereld.

Toch is dat niet het einde van het verhaal. Zoals in elke tijd van crisis, roept God juist nu gewone gelovigen op om te herontdekken wat vergeten werd: de kracht van gebed, de schoonheid van heiligheid, de nederige trouw aan het Woord.

De geest van deze tijd

De Belgische en Europese context verschilt van de Amerikaanse, waar religie nooit volledig verdwenen is. Hier in Vlaanderen leeft het geloof vaak ondergronds: niet openlijk vervolgd, maar verdampt. Dat maakt de situatie subtieler, maar ook gevaarlijker. Want een samenleving die God niet openlijk bestrijdt, maar stilzwijgend vergeet, verliest langzaam haar ziel.

De groei van het occulte in onze cultuur is geen modetrend, maar een symptoom. Wanneer het geloof zwijgt, wordt het bijgeloof spraakzaam. In talkshows en podcasts, in politiek en populaire cultuur, weerklinkt een echo van het spirituele — maar zonder richting, zonder anker, zonder genade. En zoals vaak in de geschiedenis, volgt op geestelijke leegte geen neutraliteit, maar verwarring.

Waar begint vernieuwing?

Het is verleidelijk om met de vinger te wijzen naar “de clerus”, “de media” of “de maatschappij”. Er schuilt waarheid in: leiding geven is een roeping, en waar leiders falen, lijden de kudde en het getuigenis. Maar wie blijft steken in teleurstelling, vergeet dat heiligheid nooit van bovenaf begint. De hervorming van de Kerk begint niet in commissies of manifesten, maar in zielen die zich bekeren.

De heilige Paulus schreef: “God is geen God van wanorde, maar van vrede.” (1 Kor. 14,33)
Die vrede wordt niet hersteld door kritiek, maar door gebed. Of zoals Teresa van Ávila het later zou verwoorden: hervorm de ziel, en God zal de Kerk hervormen.

Teresa van Ávila en de genezing van de ziel

Teresa leefde in een tijd die opmerkelijk veel op de onze lijkt: religieuze verdeeldheid, morele verwarring, lauwheid binnen de Kerk. Ze was geen commentator, maar een hervormster van binnenuit. Ze wees erop dat de grootste gevaren van het geloof niet buiten de Kerk lagen, maar binnen het hart van de gelovige: gemakzucht, eigenliefde, gebrek aan gebed.

Haar hervorming was radicaal in eenvoud: terugkeren naar de bron van het gebed, waar de ziel opnieuw leert luisteren. Ze sprak niet over strategieën of structuren, maar over innerlijke genezing:

“Laat niets u verontrusten, laat niets u verschrikken. Alles gaat voorbij; God verandert niet. Wie God bezit, ontbreekt niets. God alleen volstaat.”

In die geest biedt Teresa vandaag opnieuw een weg uit de crisis — niet door kritiek, maar door bekering.

Een uitnodiging tot verdieping

De wonden van de Kerk zijn zichtbaar, maar ze zijn niet ongeneeslijk. Wie bidt, werkt al aan herstel. En wie zijn eigen ziel geneest, geneest mee aan het lichaam van Christus.

Daarom verwijzen we graag naar een verdiepend artikel over dit thema, waarin de lessen van Teresa van Ávila concreet worden toegepast op de geestelijke toestand van Vlaanderen:

👉 Lees hier: Teresa van Ávila: “Comfort zal je leven vernietigen — maar er is genezing”

Tien wonden en zeven geneesmiddelen voor de ziel van Vlaanderen — hoe Teresa van Ávila ons leert dat gebed de Kerk vernieuwt en onze cultuur geneest.

🕊️ Slotgedachte

De toekomst van de Kerk ligt niet in campagnes of congressen, maar in stille kamers waar mensen weer leren knielen.
Daar wordt de geschiedenis herschreven — niet met lawaai, maar met liefde.