Jezus Christus en de Kerk, volgens het inspirerende boek van G. K. Chesterton

Goede Vrienden,

De voorbije 3 weken handelden we over de  mens,  Jezus Christus en de Kerk, volgens het inspirerende boek van G. K. Chesterton, De eeuwigen mens, 1925. De mens is niet zomaar een dier tussen alle andere dieren,  Christus is niet zomaar iemand tussen zovele andere groten op aarde en de Kerk is niet een van die puur aardse instellingen die opkomen en verdwijnen.  Chesterton stelt zich hierbij op als een willekeurige heiden die het christendom niet kent of zelfs bestrijdt. Daarbij toont hij op scherpzinnige en vaak humoristische wijze hoe dwaas zijn redeneringen kunnen zijn, om dan het unieke van het christelijk geloof,  Jezus Christus en de Kerk aan te tonen. We willen dit nu afronden met een eigen toelichting om zijn inzichten te bevestigen.

De mens is het enige schepsel in het universum, dat een ziel heeft, begiftigd met verstand en vrije wil. Alle materiele, chemische processen van het menselijk lichaam zijn in het heelal overal terug te vinden. Toch beschikt alleen de mens over iets unieks, dat nergens anders te vinden is, een zelfbewustzijn, een geweten, “de meest verborgen kern en het heiligdom van de mens” (Vaticanum II, Gaudium et spes, nr 16). Alleen de mens is “geschapen naar  Gods Beeld”, zoals het boek Genesis (1, 27) ons verklaart. Hij is ook het enige wezen op aarde dat “om zichzelf geschapen is” en niet mag dienen als middel voor iets anders. En hij  kan alleen maar authentiek zichzelf  worden door zijn  goddelijke roeping te beleven, nl. “de gave van zichzelf” (ibidem nr. 24). Dit is niet alleen de diepste betekenis van een gelukkig huwelijk of van een inspirerend religieus leven of priesterschap. Dit is het echte gelukkig makend geheim van ieder mens in ieder beroep. Daarvoor werden ons verstand en vrije wil gegeven als bijzondere gaven, waardoor we delen in het wezen van God zelf. En het is Christus die ons daartoe het voorbeeld en de mogelijkheid heeft gegeven. Hiermee kunnen we tenslotte delen in het diepste geheim van Christus, die zichzelf gaf door te sterven op het kruis, in vrijheid en liefde. Neen, alles komt niet simpel voort uit materie, hoe aantrekkelijk de ideologie van een grootse evolutie ook kan zijn: een plant is dan een groeiende  steen, een hond een blaffende plant en een mens een aap op twee benen. Het menselijk bewustzijn kan op geen enkele wijze herleid worden tot een materiele evolutie. De duur van enkele jaren of van miljoenen jaren maakt hierbij geen enkel verschil. Wanneer een gezaghebbend persoon of politicus zegt dat hij er geen enkele moeite mee heeft dat hij afstamt van een aap, zouden we – in de geest van Chesterton – kunnen antwoorden: “Wij ook niet, zolang  je dit tenminste in uw gedrag maar niet laat zien!” Een baksteen, een plant en een dier zullen nooit evolueren tot menselijk bewustzijn. “Toen boetseerde God de mens uit stof, van de aarde genomen, en Hij blies hem de levensadem in de neus: zo werd de mens een levend wezen” (Genesis 2, 7). God heeft iets van zijn eigen goddelijkheid aan de mens meegedeeld. Dit is geen kwestie van evolutie maar van goddelijke schepping. “Door zijn innerlijkheid gaat hij immers alle natuurdingen te boven; hij komt tot zichzelf tot bij deze innerlijke diepte, wanneer hij zich inkeert in zijn hart, waar God op hem wacht…” (Gaudium et spes, nr.14). Daarom is er “voor alle mensen slechts één uiteindelijke roeping, nl. een goddelijke” (ibidem 22). Verstand en wil werden ons gegeven door God uit pure liefde, opdat wij uiteindelijk gelijkvormig zouden kunnen worden aan Christus en bewust kunnen intreden in het goddelijk leven van de Drie-eenheid. “Het vaderhuis” als eindbestemming van onze aardse pelgrimstocht is  ons uiteindelijke doel.

 

Dit is ook  de vervulling van de onuitputtelijke poëtische verzuchtingen van zovele schrijvers en zoekers doorheen de eeuwen. Wie eens iets anders wil horen dan een vroom christelijk sermoen, kan luisteren naar de Indische dichter en filosoof Rabindranath Tagore (+ 1941), “de Bengaalse nachtegaal” en een van de grootste dichters uit de geschiedenis van de mensheid: “In ene groet aan U, mijn God, mogen al mijn zinnen zich spreiden… Als een vlucht heemzuchtige kraanvogels, die nacht en dag doorvliegen tot hun nest in de bergen, zo moge heel mijn leven afreizen naar zijn eeuwig thuis, in ene groet aan U” ( R. TAGORE, Wij-zangen (Gitanjali), Ankh-Hermes bv-Deventer, 1973 7e druk, vertaling Frederik van Eeden, blz. 68). Of nog: “Wanneer al de snaren van mijn  leven gestemd zullen zijn, mijn Meester, dan zal bij elke van Uw aanrakingen, de muziek der liefde  weerklinken” ( blz. 81); “Laat dit mijn laatste woord zijn, dat ik geloof in Uw liefde” (Zwervende vogels, Wereldbibliotheek Amsterdam blz. 81 en 83).

 

Mogelijk werden  deze ‘eeuwige waarheden’ in vroegere tijden soms te zeer voorgesteld als ver verheven boven en los van het dagelijkse leven en daarom uiteindelijk afgewezen als vrome kletskoek. Toch zijn ze niet minder waar en wezenlijk. Ze zijn de noodzakelijke remedie voor de huidige existentiële leegte en depressie van zovele mensen die niet meer weten welke zin hun leven heeft. Velen weten warempel niet vanwaar ze komen, waar ze naartoe gaan en waarvoor ze leven. Anderen zoeken afleiding en zetten al hun krachten in voor zaken die wel enige kleur kunnen  geven maar nooit de diepste zin van hun leven kunnen worden. Ze gaan zich dan met al hun krachten inzetten voor het “dierenwelzijn” alsof de mens geschapen is voor de dieren. Hoe dwaas dit is blijkt duidelijk uit het feit dat velen zich totaal  niet bekommeren om de  bescherming van het ongeboren leven in zijn heiligdom, de moederschoot. Anderen willen zich met al hun energie inzetten om “de planeet” of “het klimaat” te redden. Ze zijn door een ideologie verblind en beseffen hun diepste goddelijke roeping niet. Of wij dit nu willen erkennen of niet, wij dragen iets goddelijks en eeuwigs in het diepste van ons wezen mee. Het is een hunker die hier op aarde nooit volledig kan bevredigd worden, juist omdat we geschapen zijn voor het eeuwig geluk in God. Vandaar dat ook onze verlangens oneindig zijn. We zeggen wel eens dat we volmaakt gelukkig zullen zijn wanneer we een van onze grootste dromen kunnen verwezenlijken, maar we weten zelf dat we daarna toch weer naar iets anders verlangen. Dat drukte Augustinus meesterlijk uit in het begin van zijn “Belijdenissen”: “Ons hart is onrustig totdat het rust in U God”. Wie deze beperktheid van zijn aardse leven kan aanvaarden, kan hier op aarde ook echt (beperkt) gelukkig zijn met een hart dat gericht is op het eeuwige geluk in God. Kortom, de mens is als oneindig door God geschapen en Jezus toonde ons de weg.

In de jaren ’80 van vorige eeuw verzekerden enkele “vrienden” me dat de Kerk het jaar 2000 zeker niet zou halen en ze meenden dit te kunnen  bewijzen. Ze hebben me ook uitgenodigd om met hen een cursus vrijzinnig denken te volgen. Na één les ben ik echter al gestopt. Immers, om te beginnen moest ik geloven dat het heelal niet door God geschapen is, dat de schepping zonder  doel is, dat mijn  leven eigenlijk geen zin heeft enz… En daarvoor was mijn “geloof” niet groot genoeg! Chesterton heeft – zonder theologie! – perfect begrepen dat de Kerk niet alleen een menselijke organisatie is maar ook een goddelijke stichting. Hij zag de twee kanten van de Kerk: aards en hemels, tijdelijk en eeuwig, bestaande uit zondige mensen en toch geheiligd door de heilige Geest, het Mystieke Lichaam van Christus,  een blijvend mysterie.

  P. Daniel

identicon

Auteur:Pater Daniel Maes

Pater Daniel Maes is de proost van het Katholiek Forum. De Vlaamse pater Daniël Maes (°1938) leeft in Syrië, in het zesde-eeuwse Mar Yakub klooster in het stadje Qara, 90 kilometer ten noorden van de hoofdstad Damascus. Pater Daniel aanvaardt het gezag van de huidige Syrische president die in 2021 massaal door zijn volk herkozen werd voor een vierde ambtsperiode van 7 jaar en daarna in heel het land ook spontaan werd gevierd. Verder aanvaardt hij dat een land het recht heeft bevriende naties ter hulp te roepen om het buitenlands terrorisme tegen zijn volk te bestrijden.

3 commentaren op “Jezus Christus en de Kerk, volgens het inspirerende boek van G. K. Chesterton

  1. Ontbreekt dat onze ziel niet alleen begiftigd is met verstand en vrije wil, maar ook onsterflijk is, essentieel geloofspunt.

  2. @Hubert Luns,
    U lijkt innerljk sprekend op Uw door mij zeer hooggeachte vader. (Uw moeder ken ik niet.)

  3. Beste Pater Daniël,
    Ik mis je blik op de huidige actuele wereld. Ik heb de indruk dat het kaartenhuis van de vaccinaties aan het instorten is en ook de westerse kijk, althans die van de reguliere media, op de oorlog in de Oekraïne. Kan het zijn dat de stijgende levensduurte en de toegenomen onzekerheid mensen wakker schudt en hen meer en meer aanspoort om de framing en leugens op televisie en radio en in de kranten te doorprikken? Of blijven de meeste mensen slapen omdat hun ziel teveel is afgesneden van God, de uiteindelijke bron van wijsheid en kritisch schouwen? Zullen alleen nog zwaardere schokken hen wakker schudden?
    Met vriendelijke groeten.

Er is geen mogelijkheid (meer) om commentaar te geven op dit nieuwsbericht