Scheiden vergroot onze ecologische voetafdruk

In deze tropisch warme week, hebben we via de media weer heel wat moeten horen over de vermeende impact van onze levensstijl of ecologische voetafdruk op milieu en klimaat. Men wil ons schuldig laten voelen voor o.a. onze vleesconsumptie, vliegtuigreizen, salariswagens en energieverslindende huizen met lage mobiliteitsscore. Als we groene opiniemakers moeten geloven, zouden we dus maar beter onze wagen verkopen, in een multiculturele hipsterbuurt in de stad gaan wonen en nooit meer een voet in een vliegtuig zetten. Kortom, we moeten een kopie worden van onze magere, veganistische, verzuurde, donkergroene medemens. U kent beslist ook zo’n persoon, die geen echte job heeft, zich in een bak- of plooifiets verplaatst, enkel overprijsde slaatjes consumeert uit de biowinkel, maar wel een veroordelende mening heeft over “gewone” burgers als u en ik. Waar deze mensen echter blind voor blijven is de impact van hun eigen onstabiel privé-leven en de scheidingscultuur op het milieu. Inderdaad, relationele anarchie doet niet alleen lijden, maar ook een pak meer consumeren. 

Scheiden leidt tot verkwisting van woonruimte en grondstoffen

Zoals men kan verwachten van een maatschappij, die traditionele familiale waarden niet meteen hoog in het vaandel draagt, is er slechts weinig literatuur te vinden rond de impact van scheidingen op de ecologische voetafdruk. Blijkbaar is gelijk wel ecologisch argument vernoemenswaardig, als het maar geen betrekking heeft op de progressieve afgod van de vrije seksualiteit en losgeslagen passies. Toch vond ik hierover een studie uit 2007 van de universiteit van Stanford (Verenigde Staten). Aan de hand van deze studie in 12 verschillende landen toonden onderzoekers Eunice Yu and Jianguo Liu een groeiende wereldwijde versnippering van het aantal huishoudens aan. Na een scheiding gaat een gezin meestal in aparte huishoudens wonen met een hogere consumptie van woonruimte en grondstoffen per persoon tot gevolg. Deze groei van de consumptie is het grootst in ontwikkelde landen.  In de Verenigde staten (2005), bijvoorbeeld, spendeerden gescheiden gezinnen 46-56% meer aan elektriciteit en water per persoon, dan gezinnen die samen bleven. Gescheiden gezinnen gebruikten ook 33–95% meer woonruimte per persoon dan gehuwde gezinnen. Volgens Yu en Liu, hadden Amerikaanse gescheiden gezinnen niet minder dan 38 miljoen kamers, 73 miljard kWh aan elektriciteit en 2400 miljard liter water kunnen uitsparen, indien de ouders erin geslaagd waren hun relatie in stand te houden.  

Hoewel ze dit zelf niet onderzochten, verwezen Yu en Liu bovendien naar andere studies, waarbij vastgesteld werd dat kleinere huishoudens meer afval per persoon produceren. Ook meubels en binnendecoratie worden na scheidingen vaak vervangen of weggegooid, met een vergroting van de afvalberg tot gevolg. Tenslotte vermeldden Yu en Liu de mogelijke milieu-impact van het gedeelde hoederecht, waarbij kinderen elke week naar de andere ouder verhuizen. Dit zou niet alleen tot meer CO2-uitstoot, maar ook tot een hogere goederenconsumptie leiden.

Individualisme doet meer consumeren

Scheiding is trouwens niet de enige factor in de versnippering van huishoudens. Volgens de Yu en Liu studie, zijn er nog andere individualistische mechanismen die deze versnippering in de hand werken, zoals de afname van huishoudens die uit meerdere generaties bestaan, de toename van het aantal alleenstaanden en het aantal “empty nesters” (bejaarden wiens kinderen het huis verlaten hebben). Deze nieuwe woonvormen zouden een impact hebben op het milieu, die vergelijkbaar is met deze van de scheidingscultuur.

Traditionele Christelijke familiewaarden: een milieuvriendelijke keuze

Indien het de bedoeling is om onze ecologische voetafdruk en consumptie te reduceren, vormt de promotie van traditionele Christelijke familiewaarden dus een belangrijke piste. Stabiele Christelijke huwelijken en gezinnen leiden namelijk niet alleen tot een sterkere samenleving, maar ook tot een schaalvergroting van de huishoudens en dus een aanzienlijke besparing op woonruimte, utiliteiten en grondstoffen. Door een reductie van de versnippering van het aantal huishoudens, zou er ook meer ruimte ontstaan voor groen, en zouden we een stap dichter komen bij de dringende betonstop, die ons verhard en verdroogd Vlaanderen nodig heeft. 

Geloof, moraal, mens en milieu: onlosmakelijk verbonden

Voor de Christen zelf, is het bovendien belangrijk om te begrijpen dat het overleven van onze planeet onlosmakelijk verbonden is met onze trouw aan de Christelijke moraal en onze Schepper. De zonde verziekt namelijk alles: onze relatie met God, met onze naasten en uiteindelijk ons milieu. Onze gemeenschap moet dus dringend wakker worden en beseffen, dat ook zij een antwoord kan en moet bieden op hedendaagse maatschappelijke en ecologische uitdagingen. En deze begint bij een evenwichtige relationele ecologie binnen onze echtparen en gezinnen zelf. Want morele wanorde binnen het gezin kan enkel leiden tot morele wanorde buiten het gezin. Belangrijk dat wij dit beseffen. 

Auteur:Katharina Gabriels

Katharina Gabriels is gehuwd en moeder van twee tieners. Ze is gefascineerd door (kerkelijke) actualiteit, hedendaagse maatschappelijke ontwikkelingen en ethische kwesties.

9 commentaren op “Scheiden vergroot onze ecologische voetafdruk

  1. dit is zoals uit het artikel blijkt allemaal onzin en heeft niets met het klimaat te maken. Of je nu minder vlees eet of niet heeft geen belang, trouwens er zijn al minder koeien dus waar zit het probleem, ook je huis beter isoleren zal het klimaat niet redden . Klimaat heeft gewoon de maken met wijzigingen in de energie balans van deze aarde met als resultaat: het kan koelen of opwarmen en door het broeikaseffect komt er meer zonnestraling binnen dan dat er ontsnapt in de ruimte, wil dus zeggen de gassen houden de warmte vast en de atmosfeer warmt op.

  2. ik wil ook nog even stellen en dat komt in dit artikel niet altijd duidelijk naar voren: God heeft de mens het vermogen gegeven om de aarde te beheren en dit in goede orde, om deze zo door te geven aan de komende generaties, God wil niet dat de mens zijn schepping die goed is vernietigd.

  3. Af en toe lees ik wel eens een artikel op jullie site, als alternatief voor de éénzijdige mainstream berichtgeving. En dikwijls ook vind ik opiniestukken terug die hout snijden. Met dit artikel wordt de bal m.i. toch wel behoorlijk misgeslagen. Enerzijds wordt de karikaturaal voorgestelde ‘zure veganistische bakfietsmens’ met de grond gelijk gemaakt, anderzijds haalt de auteur een christelijk geloofspunt – de heiligheid van het huwelijk – aan om te hameren op het ecologisch belang ervan. Met andere woorden vindt de auteur ecologie enkel interessant wanneer het past in de moraal. Dat is het goed recht van de auteur, maar het is op zijn zachtst gezegd vreemd dat in haar redenering een ecologisch argument wordt bovengehaald om de christelijke moraal te ondersteunen, terwijl zij voor het overige enkel kritiek heeft op de karikaturaal voorgestelde seculiere ecologisten.
    Niet alleen dat, maar het is toch ook wel lachwekkend om ‘uit ecologische redenen’ een relatie in stand te willen houden, en dan maar afgeven op de ‘vegetarische bakfietsmens’? Van totalitair denken gesproken …

    1. Blijkbaar zijn alle ecologische argumenten toelaatbaar, als men maar niet raakt aan heilige huisjes zoals het recht om van de ene naar de andere partner te vlinderen? Nochtans is de maatschappelijke en ecologische impact van de echtscheidingscultuur onmiskenbaar groot. Het feit dat u hier zo kritisch op reageert getuigt misschien van uw eigen totalitaire wereldbeeld?

      1. In de grond van de zaak ben ik akkoord dat het toenemende aantal singles/echtscheidingen in de samenleving de ecologische afdruk vergroot. Maar ik denk dat we het toch ook eens kunnen zijn dat de motivatie voor een (duurzame) relatie moet liggen in een ‘samen willen zijn’? Het gaat om een wilsakte van 2 mensen, los van het feit of dit al of niet plaats vindt binnen een geloofscontext. De tijd van een katholiek Vlaanderen, waarin mensen in sommige gevallen opgesloten zaten in een verstikkend huwelijk, is gelukkig wel voorbij. Keerzijde van de medaille is de mogelijk verstikkende vrijheid, of het vlinderen van partner naar partner, zoals u het noemt. Als we het echter willen hebben over een volwassen duurzame relatie, dan moet de motivatie m..i. intrinsiek gevonden worden, los van moralistische of ‘ecologische’ overwegingen. Waarbij ik wel akkoord ben dat een gemeenschappelijke spirituele basis – het geloof in God of wat ons overstijgt – de kansen op welslagen van de relatie kan vergroten.
        Ik vind het te verregaand en nogal culpabiliserend om gescheiden mensen met de vinger te wijzen, alsof elke gescheiden persoon er zelf voor gekozen heeft om te scheiden? In een relatie ben je nog altijd met twee. Ik ken genoeg voorbeelden waarbij één van de partners de kantjes eraf loopt, waardoor een verderzetting van de relatie niet meer haalbaar is voor de andere partner. Eigenlijk vraagt een volwassen duurzame relatie voortdurende (zelf)reflectie, dat is één van de grote uitdagingen om een relatie te doen slagen. Ik denk dat zich daar een probleem situeert in de actuele consumerende samenleving die zich wentelt in materiële kicks. Maar anderzijds durf ik ook betwijfelen of die reflectie wél aanwezig was in de katholieke samenleving van weleer die – laten we wel wezen – ook vooral draaide rond het tegemoetkomen aan de conventies.

        1. Ik denk dat het “Katholiek Vlaanderen” van veeleer al lang dood is. Hedendaagse praktiserende Katholieken kiezen tegenwoordig zeer bewust voor hun geloof en ondervinden vanuit de Kerk weinig externe druk om zich aan de regels te houden. Er zijn tegenwoordig nog maar weinig priesters. En de laatste die nog overblijven, hebben geen tijd om zich bezig te houden met het micro-management van hun parochianen. Voor hedendaagse Katholieke komt de druk eerder van een hedonistische maatschappij die vaak haaks staat op de Christelijke moraal waarvoor ze gekozen hebben.

          Een scheiding is nooit een zwart-wit verhaal en er zijn inderdaad mensen die het slachtoffer zijn van een abusieve of onverschillige partner. Maar nog meer scheidingen zijn gewoon het gevolg van verveling of een verstikkende drang naar “perfect geluk”, die door onze hedendaagse cultuur wordt ingefluisterd. Een Christelijk huwelijk is van nature uit geen “samen zijn tot we er geen zin meer in hebben”, maar een onverbrekelijk sacrament, dat de verwachting inhoudt dat beide partners hun uiterste best zullen doen om de relatie te doen slagen. Dit is geen externe moraal, maar een moraal die de Christen zichzelf eigen maakt, omdat hij of zij van mening is dat dit hem of haar de beste kans geeft op een geslaagd leven.

  4. Het ene kwaad brengt dikwijls daarmee geassocieerde miserie mee. Zoals hier echtscheiding die leidt tot meer verbruik, enzovoort. Ook de psychologische miserie bij kinderen uit een echtscheiding wordt te veel verzwegen. De katholieke Kerk moet regelmatig het belang benadrukken van het huwelijk en de onverbreekbaarheid ervan. De Kerk in België doet daar dus niets aan.

  5. Ik heb eens gelezen dat het huwelijk het eerste sacrament was, en een heel belangrijk sacrament. En inderdaad, het eerste huwelijk werd reeds gesloten vóór de zondeval. De andere zes sacramenten zijn ingesteld voor onze redding na de zondeval.

    Wie zich hierin wil verdiepen : lees het uitgebreide boek “Theologie van het lichaam”, van de heilige paus Johannes-Paulus II.

  6. Mijn twee jongste dochters, trouwe fans van Ketnet, zouden zeggen: da’s de regel van Dr… : even logisch als simpel. Ook al is dit ‘maar’ een bijkomend gevolg en brengt een scheiding nog veel meer en grotere ellende mee, ook dit is niet onbelangrijk de dag van vandaag.

Er is geen mogelijkheid (meer) om commentaar te geven op dit nieuwsbericht