H. Thomas van Aquino over de H. Engelbewaarder

Foto: KA Vlaanderen

Vandaag, 2 oktober, is het het feest van de H. Engelbewaarder. In deze tijd waarin het bovennatuurlijke zoveel mogelijk genegeerd wordt, is het belangrijk ons eraan te herinneren dat wij elk een Engelbewaarder hebben die over ons waakt en die het Aanschijn van God in de Hemel ziet (cfr. Mt., 18). Daarom heb ik besloten vandaag een vertaling te geven van een stuk uit de Summa Theologia van de H. Thomas van Aquino over de H. Engelbewaarder. Het is een klein stukje; wie geïnteresseerd is kan ik zeker aanraden de rest ook te lezen. Door dit artikel hoop ik ook een bekendheid met de thomistische manier van redeneren over te brengen en een blik te werpen op het feit dat ons Geloof redelijk verantwoordbaar is. Daarom zal ik ook uitleg geven bij de manier waarop de H. Thomas vragen behandeld.

Worden mensen bewaakt door engelen?
(Summa Theologia, Ia, Q. CXIII, art. 3)

[De Summa Theologia bestaat uit veel van dergelijke vragen in een systematische volgorde.]

Het kan lijken alsof mensen niet bewaakt worden door engelen:

[Er wordt steeds begonnen met tegenargumenten voor de stelling die de H. Thomas zal verdedigen. Dit begint met “videtur quod”. De weerleggingen van de tegenargumenten worden pas op het einde gegeven.]
1. Wachters worden immers aangeduid over mensen omdat ze zichzelf niet kunnen bewaken, zoals het geval is bij kinderen of zieken. De mens kan zichzelf echter bewaken door zijn vrij oordeel en hij kent de natuurwetten door zijn eigen verstand. Hij wordt dus niet bewaakt door een engel.

[Merk op dat het Latijnse woord ‘custodire’ een ruimere betekenis heeft dan ons ‘bewaken’: het betekent bewaken, beschermen, behoeden, zorgen voor.]

2. Waar er een sterkere wacht is, lijkt een zwakkere wacht overbodig. De mens wordt echter bewaakt door God, zoals Psalm 120 zegt: “Hij zal niet slapen, en moge Hij niet slapen, die over Israël waakt.

3. Het verlies van degene die bewaakt wordt, komt voort uit een onachtzaamheid van de bewaker (cfr. 1Kon. 20, 39). Er gaan echter veel mensen dagelijks verloren doordat ze in de zonde vallen, en de engelen hebben hen niet kunnen redden, noch door zichtbaar te verschijnen, noch door een mirakel uit te voeren, noch op een andere manier. De engelen zouden dus onachtzaam zijn, als de wacht over de mens aan hun was toevertrouwd, en dat kan niet zijn.

Maar hiertegenin gaat Psalm 90, 11: “Hij heeft Zijn engelen naar u gezonden, omdat ze u zouden bewaren op al uw wegen.

[Na de tegenargumenten, geeft de H. Thomas een citaat uit de H. Schrift, waaruit het tegendeel van wat net beweerd blijkt. De H. Thomas verbindt zo volmaakt geloof en rede: hij gaat uit van de H. Schrift, die hij verdedigt met rationele argumenten. Dit citaat begint altijd met: “Sed contra est.”]

Mijn antwoord:

[Dit is de kern van het artikel, waarin hij de vraag beantwoord. Het begint met “respondeo”.]

Het moet gezegd worden dat, naar Goddelijk plan, alles zo georganiseerd is dat de veranderlijke zaken door onveranderlijke zaken bestuurd en geregeld worden: zo wordt al het lichamelijke door onbeweeglijke geestelijke substanties bestuurd en de inferieure lichamelijke substanties door superieure substanties, die onveranderlijk zijn. Ook wij worden geleid voor onze conclusies, waarover we diverse opinies kunnen hebben, door principes die we als onveranderlijk beschouwen. Het is echter duidelijk dat het verstand en het gevoel van de mens tijdens het handelen kunnen afwijken van het goede. Daarom is het nodig dat engelen de mensen bewaken, om ze te richten op en te bewegen naar het goede.

Antwoord op de bezwaren:

[Vervolgens gaat de H. Thomas verder met de weerlegging van de bezwaren om zo de waarheid te doen schitteren. De nummers verwijzen naar de bezwaren.]

1. Met zijn vrij oordeel kan de mens een beetje het slechte vermijden, maar niet voldoende, want hij wordt verzwakt in zijn affectie voor het goede door zijn vele passies. Op gelijke wijze leidt de natuurwet, waar de mens van nature kennis van heeft, de mens een beetje naar het goede, maar niet voldoende: want bij het toepassen van algemeengeldende principes van de wet op individuele gevallen maakt de mens veel fouten. Daarom is het nodig dat de mens een engelbewaarder heeft.

2. Om het goede te doen zijn twee zaken nodig. Ten eerste moet het affect naar het goede bewogen worden; dit gebeurt bij ons door de deugd. Ten tweede moet het verstand de juiste wegen vinden om de goede deugd te voltooien: dit is wat de Filosoof aan de ‘voorzichtigheid’ toeschrijft (Ethic. VI, lect. X). Wat het eerste betreft, bewaakt God de mens direct door hem de genade en de deugden in te gieten. Wat echter het tweeede betreft, bewaart God de mens als een universele leraar, wiens instructies de mens bereiken via de engelen.

3. Zoals de mens van hun natuurlijke inclinaties tot het goede afwijken naar de zonde door hun passies, zo ook wijken ze af van de aansporingen van de goede engelen. Als de mens verloren gaat, is het dus niet de schuld van onachtzaamheid van de engelen, maar van kwaadwilligheid van de mens.

[Dit is het begin van de vragen over de beschermengelen. Daarna gaat hij verder met de vragen of elke mens exact één beschermengel heeft, of de bescherming enkel behoort aan de laagste orde engelen, of elke mens een beschermengel moet hebben, wanneer de bescherming van de beschermengel voor een mens begint, of de beschermengel de mens altijd beschermt, of de beschermengel lijdt als zijn beschermeling verloren gaat en of er strijd is tussen de engelen omwille van de bescherming. In tegenstelling tot wat beweerd werd tijdens het humanisme, zijn dit zeer interessante vragen.

Mogen we hierdoor niet enkel liefde krijgen voor het thomisme, maar vooral ook voor onze beschermengel. Merk op dat de belangrijkste taak van de beschermengel erin bestaat ons in de Hemel te krijgen. Graag sluit ik af met het gebed tot onze Engelbewaarder: “Mijn Heilige Engelbewaarder, aan wie de goddelijke Voorzienigheid mij heeft toevertrouwd, geleid, bewaar, verlicht en bestuur mij. Amen.”]

Auteur:Hiëronymus Saepinus

"Licet nos aut angelus de caelo evangelizet vobis praeterquam quod evangelizavimus vobis, anathema sit." (Gal. 1, 8) "Non enim est occultum quod non manifestetur nec absconditum quod non cognoscatur et in palam veniat." (Lc. 8, 17)

13 commentaren op “H. Thomas van Aquino over de H. Engelbewaarder

  1. Jezus had ook een Beschermengel. Er kwam een engel bij Hem in de Hof van Olijven.
    In Portugal in Fátima kwam de Engel van de Vrede/Portugal.
    Heeft elk land een eigen Engel van de Vrede? Zo, ja, wat doet de Engel van een land als het land niet meer aan God is (toe)gewijd?

    1. Beste Marian,
      Alle H. Engelen zijn Engelen van de Vrede Gods. Een engel die die niet een Engel van de vrede Gods is, is een duivel.
      Ja, iedere natie op aarde heeft een Engel van God die over de natie waakt en zijn uiterste doet dat de natie naar Gods geboden handelt. Alleen is een natie een verzameling van mensen die onderling handelen en dan is de vraag, volgens Gods geboden of niet? Deze Engel bidt voortdurend voor de natie en zal God smeken om Barmhartigheid samen met de zielen (hoe velen nog) die God beminnen.
      Zo zijn er ook H. Engelen die zielen die een belangrijke bestuursfunctie hebben, begeleiden in hun taken om rechtvaardig te handelen, denk aan koningen, advocaten, rechters, politiemensen, bestuursleden enz…
      Priesters, Bisschoppen, Kardinalen en de Paus hebben een hele reeks H. Engelen die speciaal door God zijn gezonden om de H. Katholieke Kerk te begeleiden in hun functie in het uitvoeren van hun taak, namelijk de kudde te leiden naar het eeuwig leven.
      De H. Engelen helpen ons veel meer als gelijk wie op aarde zich het kan voorstellen. Bidt tot uw H. Engel en eer Hem.
      Hij kan zeer veel voor u doen. Hij bidt wanneer u bidt en brengt uw gebeden naar de Koningin v.d. Engelen die alles verrijkt met haar zuivere liefde en voorspraak en het alles aanbiedt aan Haar Welbeminde Goddelijke Zoon Jezus.
      De bekomen genaden voor u en voor anderen, waarvoor u gebeden hebt, komen langs dezelfde weg naar u en hen terug.
      Laus tibi Christi +
      Ave Maria +

    2. Beste Marian, als u kon zien hoeveel H. Engelen er onafgebroken voor het H. Tabernakel dag en nacht bidden, en hoeveel H. Engelen er nog meer aanwezig zijn tijden het Heilig Misoffer, dat zou een onvoorstelbaar iets zijn.
      Als je iemand ontmoet, vrienden of kennissen of gelijk wie, groet dan eerst de H. Engelbewaarder van hen en dan de persoon, want iedere mens op aarde heeft één of soms meerdere H. Engelen.
      Pater Pio had een hele nauwe band met zijn H. Engel bewaarder en hij zag hem reeds vanaf hij nog een kleine jongen was. Hij dacht dat iedereen zijn H. Engel zag, alsook Jezus en Maria.
      Er is bestaat een boek hierover met als titel “Stuur me je Engelbewaarder.” geschreven door een medebroeder van Pater Pio. Heel interessant en mooi.
      Laus Christi +
      Ave Maria +

  2. Alleen Lucas spreekt over een engel, en die komt enkel om Jezus te sterken. [ Lucas.22:43 ]
    Jezus heeft uiteraard geen engelbewaarder, doch Hem dienende engelen.

    Het echte bestuur van een land ligt niet in handen van mensen, ook al hebben mensen zeer grote vrijheid van handelen, maar een grote hiërarchie aan engelen vormen het echte bestuur en dat is enigzins te vergelijken met de hiërarchie van een school want het gaat er vooral om de zielen te begeleiden op zulke wijze dat zij geestelijk volwassen kunnen worden hetgeen betekent dat zij trachten de mensen naar de hemel te leiden.

    Ieder mens heeft altijd de eigen vrije keuze tussen luisteren naar engelen of naar duivelen.

    1. Wat u schrijft, Eric, neigt heel sterk naar antroposofische opvattingen over dit onderwerp. Reeds eerder overviel me die indruk als ik bepaalde van uw berichten las.

      1. God werkt door Zijn engelen. Moesten wij algehele zeggenschap hebben dan was de aarde al lang vernield en onbewoonbaar geworden. De engelbewaarder leert u ook lessen in empathie, en dat doet hij zonder u enige dwang op te leggen, bijgevolg kan men spreken van begeleiding naar geestelijke volwassenheid.

        1. In het Nieuwe Verbond is God ons boven alles nabij door Zijn genade. Daarin is Hij ons, gedoopten, in de eerste plaats nabij. Ruwweg stellen dat God door Zijn engelen werkt, kan aanleiding geven tot misvattingen. O.m. dat God zo oneindig ver van de mensheid staat dat er tussenrangen nodig zijn om de mens te bereiken. Dat is een ketterij uit de Oudheid, die later weer werd opgenomen door de antroposofen.

          1. Berste Jan,

            Het lijkt me dat U nogal een nuchtere kijk hebt op een heel aantal dingen. Hoe zie jij dan de engelen en hun ’taak’ in het geheel van oude en nieuwe testament?

            Vriendelijke groeten,

            Kurt

  3. – Zo een week geleden hoorde ik een sterk verhaal in een catechese over engelen op Radio Maria Vlaanderen (catechese vanaf 21u45), vrij recent gebeurd ergens in Engeland, en vrij betrouwbaar. Het kwam er op neer dat de engelbewaarder van een vrouw de gestalte van een man had aangenomen, die de vrouw op de straat vergezelde. En daardoor was ze niet verkracht geworden door een luguber type dat passeerde. Dit kwam ze te weten door een confrontatie met die man, later. De vrouw (die net catechese over de engelbewaarder gekregen had) wist eerst zelf niet dat ze vergezeld werd door die engel.

    – Dat engelen bestaan weten we ook uit de gebeurtenissen in Fatima. Een zekere tijd vóór de eerste verschijning van Maria, hadden de herderskinderen bezoek gekregen van een engel, die hun een gebed geleerd heeft, en hun te communie liet gaan. Dit gebeurde in de weiden rond Fatima.

  4. @ Heer Jan.
    Spirituele filosofie met weinig of geen banden met het eerste gebod kan misschien wel iemands aandacht richten op het bestaan van de geestelijke wereld en dat is op zich wel nuttig, maar dan loert het zeer grote gevaar dat men spontaan naar duivels luistert en naar geestelijke macht gaat verlangen en men mag veronderstellen dat dan de interesse in hemelse engelen niet groot zal zijn want deze zijn zeer nederig en zullen nooit de aandacht op zichzelf vestigen maar altijd op God en Zijn tijdeloos liefdeswerk uitgevoerd door Jezus en Maria, en bijgevolg op de H.Eucharistie.

    http://www.rk-engelenwerk.nl/doku.php?id=de_heilige_engelbewaarder_is_geen_luxeartikel

    Alle geestelijke macht is eigendom van God en ook dit is weer een bewijs van de oneindige barmhartigheid van Onze Vader die zelfs een plaats voor afvalligen schiep. Wanneer men dit beseft loert er weer een nieuw gevaar, namelijk dat van vrijmetselarij en occultisme welke zich in die geschapen duistere wereld op dierlijke wijze schaamteloos thuis blijken te voelen.

Er is geen mogelijkheid (meer) om commentaar te geven op dit nieuwsbericht